Hooggevoelig of hoogalert?

Misschien ken je het wel. Een vriend of vriendin komt bij je met de mededeling dat hij of zij hooggevoelig is. Gevoelig voor harde geluiden, allergisch voor drukke plekken, zo herkenbaar, het klopt allemaal! En toch heb jij het gevoel dat hier iets niet klopt. Je mist iets. En dat iets heeft te maken met intuïtie. Als dat het geval is, is je vriend of vriendin misschien wel hoogalert. 
(Read in English)

Hooggevoeligheid heel normaal

Hooggevoeligheid is in onze ogen eigenlijk niets bijzonders. In aanleg zijn we het allemaal. Maar in een omgeving waarin je het eigenlijk helemaal niet nodig lijkt te hebben, kan deze ‘vaardigheid’ gemakkelijk op de achtergrond raken.
Als oermens in de wildernis, was het heel praktisch en zelfs onontbeerlijk, om over zeer scherpe zintuigen te beschikken. Om bijvoorbeeld een gevaarlijk dier op grote afstand te kunnen ruiken en om direct te kunnen herkennen of een bepaald geluid veilig was of juist bedreigend. Het was belangrijk om alert te zijn op mogelijk gevaar. Maar niet alleen dat. We voelden ook aan welk voedsel we wel en beter niet konden eten en wanneer we rekening moesten houden met bepaalde dreigende weersomstandigheden.

Zintuigen op scherp

In onze huidige maatschappij zijn de meeste van de genoemde gevaren geweken. We hoeven niet meer voortdurend alert te zijn en zijn eraan gewend geraakt te leven in een veilige omgeving. We zijn in veel mindere mate afhankelijk van onze zintuigen om te overleven en die hoeven dan ook veel minder op scherp te staan. Met het verliezen van deze vaardigheid is jammer genoeg ook het vermogen om dingen aan te voelen op de achtergrond geraakt. Er zijn niet zoveel mensen meer die het heel gewoon vinden dat ze kunnen voelen wat een ander voelt. Dat ze meteen intuïtief weten of het klikt met een bepaald persoon en of ze in een bepaald huis of op een bepaalde werkplek wel zullen aarden. De mensen die die vaardigheid nog wel bezitten, noemen we nu hooggevoelig, maar goed beschouwd is dat dus eigenlijk heel normaal.
 

Dankzij de toenemende aandacht voor bewustzijnsontwikkeling zijn er steeds meer mensen die hun hooggevoeligheid als het ware (her)ontdekken. Maar het aantal mensen die we ‘hooggevoelig’ zouden kunnen noemen, is nog altijd sterk in de minderheid.

Wel is er een groot (en eveneens groeiend) aantal mensen dat (extra) gevoelig is voor prikkels. Die herkennen zich weliswaar vaak in de rijtjes met kenmerken voor hooggevoeligheid, maar zoals wij het zien, gaat het hier om een andere vorm. Niet de aangeboren natuurlijke manier van gevoelig zijn voor je omgeving, maar een aangeleerde manier van alert zijn op dreigend onheil.

Onveilige omgeving

Hoogalertheid ontwikkel je als je opgroeit in een omgeving die, op de één of andere manier, fysiek of emotioneel, onveilig voelt. Bijvoorbeeld omdat er veel spanning in huis is, omdat je ouders niet in staat zijn jou het gevoel te geven dat je er mag zijn, of omdat je op school wordt gepest. Als je opgroeit in een omgeving die niet volledig veilig voelt, leer je van jongs af aan om continu alert te zijn. Om te letten op geluiden die afwijken van dat wat je normaal gesproken hoort, om sterk te reageren op geuren, op onverwachte gebeurtenissen, enzovoort.

Zo kan het zijn dat je al van kleins af aan erg kan schrikken van onverwachte geluiden. En als je de pech hebt dat je moeder overmatig gestrest was tijdens haar zwangerschap, of dat je bijvoorbeeld de eerste weken van je leven in een couveuse lag, dan heb je dat misschien al vanaf dat je een baby was.

Meestal voel je de sfeer
in je omgeving haarfijn aan 

En vaak zijn het niet alleen de lichamelijke sensaties waar je extra gevoelig voor bent. Meestal voel je het ook haarfijn aan als de mensen in je omgeving emoties hebben of als de sfeer in een bepaalde ruimte een beetje grimmig is. Wie als kind opgroeit in een omgeving die onveilig is of op zijn minst onveilig voelt, is vaak in hoge mate alert. Zo’n kind gebruikt al zijn zintuigen om zich staande te houden ofwel te ‘overleven’.

Ook als je later in een veiliger omgeving komt waarin dat misschien minder of zelfs helemaal niet meer nodig is, kan die hoge mate van alertheid blijven bestaan. Je blijft dan wellicht altijd een scherper opmerkingsvermogen houden. Waardoor je dus sneller dan anderen last hebt van prikkels, van harde geluiden, van drukte, van spanningen, van veel mensen om je heen, enzovoort.

Handelen uit je hoofd

Maar ben je dan ook automatisch ‘hooggevoelig’ in de breedste zin van het woord? Zoals wij het zien, is dat lang niet altijd het geval. Vaker niet dan wel, zelfs. We komen in de coaching veel mensen tegen die, zoals wij dat noemen, hoogalert zijn, maar die je niet direct hooggevoelig kunt noemen. Het zijn vaak mensen die een groot deel van de tijd vanuit hun hoofd handelen. Hun gedachten en emoties zijn de baas en het stemmetje van hun hart is vaak niet of nauwelijks meer te horen. Ze hebben het idee dat ze zaken haarfijn aanvoelen, maar in wezen zijn het de emoties die de dienst uitmaken. (Lees hier meer over het onderscheid tussen emoties en gevoel).

Ze zeggen: ‘Zie je wel, ik wist dat dit verkeerd zou gaan, ik voelde het al aan!’ Of: ‘Ik voel dat we dit niet moeten doen, want daar komen ongelukken van...’ En inderdaad, vaak hebben ze het ook van tevoren gezegd en vaak liep het ook af, zoals voorspeld.
Iemand die hoogalert is, laat zich snel leiden door de angst dat het fout zal gaan, omdat het de vorige keer ook verkeerd afliep. En met angst (en emoties in het algemeen) kun je nu eenmaal heel goed creëren. En wát je dan creëert, is precies dat waar je bang voor bent. Als je doet wat je deed, krijg je immers wat je kreeg. En waar je aandacht aan geeft, wordt versterkt, en ga zo maar door...

Een kenmerk van luisteren naar je gevoel
is dat er geen emoties aan te pas komen 

Iemand die hooggevoelig is, is gewend te luisteren naar zijn gevoel en dat is nadrukkelijk iets anders dan je laten leiden door emoties. Een kenmerk van luisteren naar je gevoel, is dat er geen emoties aan te pas komen. Je voelt alleen een innerlijke rust, een soort stille blijheid, omdat je vanuit je hart weet dat je de juiste keuzes maakt. Je intuïtie is de belangrijkste leidraad in je leven.

Intuïtie is hooggevoeligheid, gestuurd door een helder weten, recht vanuit je hart. Je ‘voelt’ dingen aan, soms lang van te voren, en dat is een waardevol talent, zowel privé als in je werk.

Natuurlijke gevoeligheid

Als je hooggevoelig bent, ben je één van die weinige mensen van wie de lichamelijke en geestelijke zintuigen nog de oorspronkelijke natuurlijke gevoeligheid hebben. Alle kans dat je drukke trams en andere plekken waar je teveel prikkels ervaart het liefste mijdt. Maar niet omdat je er bang voor bent. Je doet het omdat je je er beter door voelt. Je zorgt gewoon goed voor je eigen ruimte en laat anderen niet onnodig over jouw grenzen gaan.

Iemand die hoogalert is, zal prikkels van buiten eerder als bedreiging zien. Hij of zij voelt zich vaker slachtoffer van de omgeving en voelt vaak niet de kracht en de moed om hier zelf verandering in te brengen.

Allebei kan ook

Nu kan het zijn dat je dit leest en denkt: ‘maar ik herken het allebei! Ik heb die intuïtie en ken de stem van mijn hart. Maar ik word net zo vaak overmand door angsten en negatieve gedachten, waardoor ik me slachtoffer voel van mijn omgeving.’
Dat kan heel goed en is zelfs heel aannemelijk. Veel mensen die hooggevoelig zijn, hebben namelijk ook een bepaalde mate van hoogalertheid ontwikkeld.

Maar het grote verschil is: met hooggevoeligheid word je geboren en hoogalertheid leer je in de loop van je leven aan.
Je gemakkelijk kunnen verplaatsen in anderen omdat je simpelweg kunt voelen wat zij voelen, is iets anders dan weten wanneer je je koest moet houden of weg moet zijn, omdat je aan de spanning kunt voelen dat een huisgenoot of collega in een slechte stemming is. Dat laatste wordt namelijk gestuurd door je emoties en aangeleerd gedrag.

Als hooggevoelige kun je pas optimaal de kracht van je hooggevoeligheid ervaren als je het hoogalerte deel hebt uitgeschakeld, al is het maar tijdelijk. Dan ben je helderwetend zonder oordeel en bijkomende emoties en kun je intuïtief handelen, vanuit je pure hart.

Drijfveren

In de mensbenadering die wij hebben ontwikkeld, maken wij nadrukkelijk onderscheid tussen aangeleerde eigenschappen, die wij drijfveren noemen, en aangeboren eigenschappen die horen bij jouw persoonlijke missie in dit leven. Kort gezegd horen de aangeleerde eigenschappen (drijfveren) bij je hoofd en de aangeboren (missie-) eigenschappen bij je hart. De drijfveren kosten energie, terwijl je missie-eigenschappen je alleen maar energie opleveren. Je drijfveren zijn in de loop van je leven ontstaan door invloed van je omgeving. Ze helpen je te zijn wie je in jouw ogen of de ogen van anderen zou móeten zijn. Hoogalertheid, zoals we die hier omschrijven, komt in deze mensbenadering puur voort uit je drijfveren, uit aangeleerd gedrag.

Je drijfveren heb je aangeleerd, en kun je in principe ook weer afleren. Dat geldt dus ook voor hoogalertheid. Afhankelijk van jouw geschiedenis en de manier waarop je hoogalertheid is ontstaan, zorgen bepaalde prikkels waarschijnlijk voor bepaalde emoties. Je kunt prima leren om hiermee te dealen. En als er onder die hoogalertheid geen hooggevoeligheid schuilt, heb je kans dat het zelfs helemaal uit je leven verdwijnt. Dat je opeens merkt dat bepaalde dingen waar je vroeger van schrok of waar je voor wegrende, je ineens niet meer lijken te raken.

Als je echt van die hoogalertheid af wilt, moet je overigens wel bereid zijn de hele weg van bewustwording af te leggen, als het gaat om deze emoties. Dat betekent herkennen, erkennen, accepteren (met je hoofd), toestaan (met je hart) en ten slotte omarmen.
Als je dat niet doet, of misschien niet aandurft, zal je altijd een bepaalde mate van hoogalertheid houden. Maar dan weet je in elk geval wel waar het vandaan komt.

Meer rust

Ben je naast hoogalert echter wél hooggevoelig, dan zal het afleren van je hoogalertheid er niet voor zorgen dat je voortaan minder wordt geraakt. Je gevoeligheid en je opmerkzaamheid zul je altijd houden. Maar je krijgt wel veel meer rust. Want je hebt geleerd emoties te scheiden van gevoelens.

Waarschijnlijk zul je wel een onzichtbaar litteken overhouden aan je hoogalertheid. Dat kan aangeraakt worden op momenten dat je niet helemaal in evenwicht bent, als er veel emoties spelen. Dan kan het soms lijken of je er weer helemaal in wordt meegezogen. En dan is het zaak om je hoogalertheid op tijd te kunnen onderscheiden van je hooggevoeligheid. Als je merkt dat bepaalde prikkels je weer hinderlijk raken, is het tijd om rust te nemen, je emoties te laten zakken en eerst weer terug te komen bij jezelf. Pas als je innerlijke rust is weergekeerd, kan je hooggevoeligheid en de daarbij behorende intuïtie weer je leidraad zijn.

Hooggevoeligheid aanleren

Als je hoogalertheid kunt afleren, waarom zou je hooggevoeligheid dan niet kunnen aanleren? Hooggevoeligheid hoort, zoals wij dat zien, bij je natuurlijke aangeboren eigenschappen. Die kun je niet aanleren, die heb je als het goed is al van jongs af aan. Als dat niet zo is, zijn ze overigens wel latent aanwezig. Maar als hooggevoeligheid niet al van jongs af aan een actieve rol speelt, is het wel lastiger om deze natuurlijke eigenschap weer ‘wakker te maken’. Het (her)ont-dekken van natuurlijke eigenschappen kan namelijk alleen door het afleren (of achter je laten) van zoveel mogelijk drijfveren, ofwel aangeleerde eigenschappen. Eigenschappen die jouw ware natuur, jouw licht, jouw missie, nog in de weg staan. En dat kan alleen als je diep van binnen besluit dat je alleen nog maar jouw ware zelf wilt zijn en alleen nog het pad van jouw hart zult volgen. 

Nog even in het kort:

• Als je hoogalert bent, ben je niet automatisch ook hooggevoelig
• Als je hooggevoelig bent, kun je daarbij wel (een bepaalde mate van) hoogalertheid hebben, dat komt zelfs veel voor
• Vanuit je hooggevoeligheid kies je niet voor de slachtofferrol, terwijl dat vanuit hoogalertheid vaak juist wel gebeurt
• Hoogalertheid is aangeleerd en kan in principe ook weer afgeleerd worden
• Als je als hooggevoelige je hoogalertheid afleert, of leert uit te schakelen, kun je optimaal profiteren van je intuïtie en helder weten
• Als je alleen hoogalert bent en het lukt je om het af te leren, kun je (in principe) helemaal van je overgevoeligheid voor prikkels afkomen.