Heeft de mens een sta-reflex?

Pas hoorde ik een verhaal over een moeder die met haar kinderen naar het zwembad ging. Daar werd ze benaderd door een man die naar haar zin een beetje teveel belangstelling toonde. Maar terwijl hij letterlijk en figuurlijk steeds dichterbij kwam, en zij zijn aanwezigheid als zeer storend ervaarde, deed ze niets om hem weg te krijgen. Integendeel, ze bleef gewoon met de man meepraten over koetjes en kalfjes.

Ze kon niet anders, had ze later gezegd. Het was alsof ze verlamd was...

Dat zette mij aan het denken, want dergelijke situaties ken ik uit eigen ervaring. Al verschillende keren in mijn leven, heb ik mannen dichterbij laten komen dan ik eigenlijk wilde. En heb ik ook dingen gedaan die ik anders nooit gedaan zou hebben.

Ja zeggen tegen een lunchafspraak met een man die ik helemaal niet aardig vond, bijvoorbeeld... Al heb ik dat later telefonisch teruggedraaid. Een andere man, die ik overigens wel interessant vond, kreeg het voor elkaar om mij op de gekste tijden, ook tijdens mijn werkdag, boodschapjes voor hem te laten doen. En toen ik, inmiddels bijna dertig jaar geleden, verkracht werd door iemand die mij een baantje had aangeboden, deed ik erg weinig om me te verzetten, behalve de man proberen aan te spreken op zijn geweten.

Afvoerputje

Op dergelijke momenten gebeurde er iets met mij wat ik moeilijk kan beschrijven. Het leek wel alsof ik betoverd werd en dat al mijn wilskracht en zelfvertrouwen in één keer wegliepen via een afvoerputje in de grond. Ik was op zo’n moment totaal mezelf kwijt.

Ik heb dit altijd een gek fenomeen gevonden, waar ik me eerlijk gezegd ook wel een beetje voor schaamde. Normaal weet ik altijd prima wat ik wil en kan ik dat ook best goed vertellen. Maar dat was in zo’n situatie dus helemaal verdwenen. Dan liet ik dingen gebeuren die ik helemaal niet wilde. Later praatte ik dat dan op de één of andere manier goed voor mezelf. Dan wist ik altijd wel iets te verzinnen waarom het toch niet zo gek was, wat er was gebeurd.

Gelukkig is het inmiddels alweer een hele tijd geleden. Sinds ik mij er bewust van ben, en er veel over gepraat heb met Arjen, doet het zich eigenlijk niet meer voor. Maar ik moest er weer aan denken toen ik dat verhaal hoorde over die jonge moeder.

Ik filosofeerde erover met mijn broer en noemde toen het fenomeen bij dieren, dat bijvoorbeeld een koe of een zeug willoos wordt zodra ze merkt dat een mannetje iets van haar wil. Ze blijft dan, zonder dat ze daar zelf invloed op heeft, stilstaan zodat het mannetje erop kan. Ja, het ‘sta-reflex’, zei mijn broer direct. 

Opeens gingen een heleboel lampjes branden... Als de natuur dat zo geregeld heeft bij dieren, waarom zou de mens daar dan niet iets van meegekregen hebben? Kan het zijn dat je, door de mannelijke energie die je op een bepaald moment overweldigt, als een — in feite — biologische reactie, plotseling beroofd wordt van je vrije wil? Waardoor je dingen doet of dingen toelaat, die je anders nooit zou laten gebeuren?

Oordeel

Als dat zo is, dan betekent dat nogal wat. Hoe vaak hoor je niet dat een vrouw zich meer had kunnen of moeten verzetten bij een aanranding? Daar wordt zo gemakkelijk over geoordeeld. Maar ik denk dat we, doordat we zo op ons menselijke bewustzijn vertrouwen, soms bijna vergeten dat we ook biologische wezens zijn. We gaan er vanuit dat we dat niveau zijn ontstegen en dat we als verstandige wezens om kunnen gaan met onze seksualiteit. Maar de grens naar het gebied waar de biologie het wint van het menselijke verstand is soms flinterdun.

Ik las in het boek van de Duitse tiener Paul Bühre dat hij er niks van snapt dat meisjes zich sexy kleden en dat je er dan dus niet naar mag kijken als jongen. Ik vind dat bewonderenswaardig eerlijk. Hij geeft openlijk toe dat het iets met hem doet als jongen, als een meisje er op een bepaalde manier uitziet. Dan is het inderdaad wel heel moeilijk om je aandacht daar vanaf te houden. Meisjes snappen daar volgens hem niks van. Of ze doen het bewust om te treiteren, geeft hij aan, maar dat gelooft ie eigenlijk ook niet echt. Maar ja, die jongens moeten zich maar inhouden. Uiteraard ben ik het ermee eens dat — in dit geval de jongens — zich moeten inhouden. We mogen anderen nooit ongewild belasten met onze gevoelens of verlangens rondom seksualiteit. Maar we mogen wel beseffen dat dat soms best lastig is omdat je nu eenmaal een biologisch wezen bent. En dat werkt dus twee kanten op.

Macht

Overigens denk ik niet dat vrouwen in dit soort situaties altijd de ‘weerlozen’ zijn en dus altijd overweldigd worden door de mannen. Meisjes en vrouwen spelen soms ook (bewust dan wel onbewust) met dit biologische gegeven, waardoor zij de macht in handen hebben. Hier kan ik ook een heleboel over zeggen, want als je hier bewust mee speelt of manipuleert, hoeveel respect heb je dan eigenlijk voor de ander? Maar ik wil nu dit onderwerp even helemaal los bekijken van het man-vrouwverhaal.

Ik denk namelijk dat het om de mannelijke en vrouwelijke energie gaat. We hebben allemaal een mix van mannelijke en vrouwelijke energie. Bij de meeste vrouwen overheerst de vrouwelijke energie en bij de meeste mannen de mannelijke energie. Maar die mix is bij iedereen anders. Sommige mannen hebben meer vrouwelijke energie en sommige vrouwen hebben meer mannelijke energie. En ook de manier waarop die mannelijke en vrouwelijke energie verdeeld is, verschilt.

Vandaar dat ik denk dat zo’n figuurlijke ‘sta-reflex’, zoals ik het maar even zal noemen, net zo goed kan plaatsvinden tussen twee mensen van hetzelfde geslacht. Ik denk dat het gaat om de mannelijke energie die op dat moment bij de één veel sterker aanwezig is, terwijl bij de ander op dat moment de vrouwelijke energie overheerst.

Op zo’n moment kan het dus zomaar gebeuren dat de één willoos wordt en iets doet of toestaat wat hij of zij eigenlijk niet wil. En dan kan het ook nog zo zijn dat de ander zich hier helemaal niet bewust van is en in de vaste veronderstelling verkeert dat alles wat er gebeurt, gebeurt met volledige instemming. Misschien iets om wat vaker bij stil te staan...

En natuurlijk ben ik heel benieuwd naar ervaringen van anderen met dit fenomeen. Herken je het misschien uit eigen ervaring?