Onvoorwaardelijke liefde, wat is dat eigenlijk?

Onvoorwaardelijke liefde, het is zo gemakkelijk en snel uitgesproken, maar weten we eigenlijk wel ten diepste wat het is? Ik hoor regelmatig mensen uitspraken doen over ‘onvoorwaardelijke liefde’ en vaak heb ik het gevoel dat het eigenlijk om iets heel anders gaat.

Zo hoor ik vaak mensen zeggen dat ze zoveel van hun huisdier houden omdat het dier ze onvoorwaardelijke liefde geeft. Over de liefde van kleine kinderen voor hun ouders wordt vaak hetzelfde gezegd. En onlangs vroeg een vriendin van ons zich af of haar liefde voor een goede vriend wel onvoorwaardelijk was omdat ze niet aan al zijn verwachtingen kon of wilde voldoen.

If you love something

Toen ik rond de twintig was, logeerde ik een paar dagen met mijn moeder en jongste broer in een geleende caravan. Aan de wand hing een tegeltje met de tekst: "If you love something, set it free. If it comes back it is yours; if it does’nt, it never was." Ik was net van plan om het uit te maken met mijn vriendje. Een jongen die naar mijn gevoel veel te veel voorwaarden stelde aan mij én aan de in zijn ogen ideale relatie. Misschien dat de tekst daarom wel zo binnenkwam. Ik raakte er in elk geval niet over uitgepraat, tot grote ergernis van mijn toen zestienjarige broertje.

Mijn ontdekkingstocht op zoek naar de kern van onvoorwaardelijke liefde, was toen nog maar aan het begin. Ik was me er eigenlijk nog nauwelijks bewust van. Wat hielp, was een relatie van twaalf jaar met iemand die ook erg goed was in voorwaarden stellen. Al wist hij dat heel handig te verbloemen. Toen ik uiteindelijk besefte dat ik ongemerkt toch weer steeds bezig was aan voorwaarden te voldoen en dat ik in plaats daarvan moest leren mijn eigen grenzen aan te geven, kwam langzaam het besef dat dat ook inhield dat deze relatie niet langer goed voor mij was. Toen ik dat vertelde, kreeg ik de volgende reactie: "Lief, als ik wist dat het goed voor je zou zijn, dan zou ik je laten gaan". Hij geloofde er heilig in dat zijn liefde voor mij onvoorwaardelijk was. Maar inmiddels wist ik dat niemand anders dan alleen ikzelf kon weten wat echt goed voor me was.

Patronen doorbreken

In de relatie die ik vervolgens kreeg met Arjen, was alles anders. Allebei hadden we een relatie achter de rug waarin we steeds verder van ons werkelijke zelf waren afgedreven en allebei moesten we leren de patronen die op die manier waren ontstaan te herkennen en te doorbreken. Maar los daarvan, was de liefde totaal en puur. Hij verlangde niets meer van mij dan simpelweg mijzelf te zijn. En andersom wilde ik ook niets anders van hem.

Dat betekende een einde aan alle woordgevechten en egostrijdjes. Gelijk hebben of krijgen was opeens iets wat er totaal niet toe deed. Het was vooral belangrijk dat we in verbinding bleven met elkaar en dat we communiceerden over wat ons bezighield. En als we een keer niet wilden praten of op dat moment te geëmotioneerd of confuus waren om te praten, was dat ook oké, maar dan moesten we dat wel even melden, zodat de ander het wist. Zo lieten en laten we elkaar volledig vrij in wie we werkelijk zijn en kan de liefde blijven stromen.

Liefde of angst

In mijn ogen is liefde altijd onvoorwaardelijk. Zodra je voorwaarden gaat stellen, is er geen sprake meer van liefde maar van angst. Angst om niet te krijgen wat je nodig hebt. Angst om (weer) gekwetst te worden. Angst om in de steek gelaten te worden. Enzovoort.

Maar al te vaak is dat wat we liefde noemen, eigenlijk gehechtheid of afhankelijkheid. De hond of kat die je elke dag eten en aandacht geeft, is in wezen van jou afhankelijk. Datzelfde geldt voor een kind dat nog niet voor zichzelf kan zorgen. Ze zijn inderdaad (nog) niet in staat om voorwaarden aan je te stellen en ze kunnen (nog) niet oordelen en dat geeft natuurlijk wel een fijn gevoel. Natuurlijk kan hier zeker sprake van liefde zijn, maar dat is niet per definitie het geval.

Als we opgroeien, leert het leven in de maatschappij je om steeds meer te oordelen en voorwaarden te stellen. Ook leer je, eigenlijk al heel jong, dat er allerlei voorwaarden aan je gesteld worden. En vaak lijkt het alsof de mensen van je houden zolang je maar aan die voorwaarden voldoet. Maar in wezen hebben we hier te maken met gehechtheid. We zijn gehecht aan de relatie met onze vrienden en familie en denken precies te weten waar die relatie aan moet voldoen om de ander lief te blijven vinden en, belangrijker nog om zelf lief gevonden te worden door de ander.

Ruzie maken

Ooit raakten we in gesprek over de liefde met een advocaat die we wel eens tegenkwamen. Het duurde even voordat hij geloofde dat wij nooit ruzie maken. En op een gegeven moment dacht hij mij te hebben met de volgende stelling: ‘Maar je vindt het niet goed als hij vanavond meegaat met een andere vrouw!’

Het enige antwoord dat ik daarop kon geven, was dat ik de ander niets kan verbieden. Hij mag in alle vrijheid doen wat voor hem het beste voelt.

Uiteraard kan het wel zo zijn dat ik er niet mee kan leven als hij (ook) met andere vrouwen slaapt. Dan móet ik op dat moment aangeven dat dat mijn grens is. En alleen als hij die grens kan respecteren, kan onze relatie voortbestaan. We zijn allebei vrij om daarin onze eigen keuzes te maken. Het resultaat is dat we al vijftien jaar voor honderd procent kiezen voor elkaar.

Dat is voor mij de kern van werkelijke liefde, die dus altijd onvoorwaardelijk is. In wezen is liefde niet eens aan personen gebonden. Als ik in liefde ben, kan iedereen in mijn omgeving daarvan meegenieten. Hoe vaak ik ook tegen Arjen zeg dat ik van hem houd, en hoe blij hij mij ook elke dag weer maakt, ik weet dat de liefde in wezen uit mijzelf komt. En dat iedereen en alles wat ik op een dag tegenkom en wat mijn hart raakt, een bloeiende bloem, een spelend kind, die liefde kan aanwakkeren en in bloei kan houden.

Ik kan nog veel meer zeggen over onvoorwaardelijke liefde. Bijvoorbeeld wat het kan betekenen in vriendschappen en wat het voor mij en mijn vriendschappen betekend heeft. Dus ik denk dat ik binnenkort nog wel een keer op dit onderwerp voortborduur...