Emoties en gevoel

Wij maken in onze coaching en trainingen een duidelijk onderscheid tussen emoties en gevoel. Want ook al kun je je emoties voelen, ze zijn niet hetzelfde als je gevoel. Het woord emotie komt uit het Latijn, van het woord emovere. Movere betekent bewegen en emovere betekent bewegen naar buiten. Een emotie is dus een beweging naar buiten toe. Zoals de golven van de zee. Diep onder het wateroppervlakte, midden in de oceaan, is het water stil en vredig. De golven zijn er alleen aan de oppervlakte. Soms klein, soms groter, soms voor korte en soms voor langere tijd. En uiteindelijk gaan ze ook weer liggen. Net als emoties.

Als we cursisten vragen om de basisemoties te noemen, krijgen we vaak de vier B’s te horen: Bang, Boos, Bedroefd en Blij. Met de eerste drie zijn we het eens. Maar Blij hoort volgens ons niet in het rijtje thuis. Blijheid is in onze ogen een gevoel. Je natuurlijke staat van zijn. Aan de oppervlakte zijn er soms (of misschien wel regelmatig) emoties maar diep onder die oppervlakte bevindt zich een stille tevreden staat van zijn. Een innerlijke blijheid of levensvreugde die er altijd is, net als het stille water in de diepte van de oceaan. Door de aanwezigheid van emoties aan de oppervlakte, kun je er alleen niet altijd bij.

Wat is een emotie?

Een emotie is in feite de reactie van je lichaam op jouw denken of iets wat er in je hoofd gebeurt. Jouw hoofd bepaalt dus of er emoties ontstaan en zo ja, welke. Je lichaam reageert direct op je denken met één van de basisemoties. Je wordt bang, boos of bedroefd of ervaart één van de vele hiervan afgeleide emoties.
Maar in feite komen alle emoties voort uit angst. Angst wordt dan ook wel de moeder van de emoties genoemd.
Het is belangrijk voor alle levende wezens om angst te kunnen ervaren. Anders kun je jezelf immers niet redden als je in gevaar bent. Als je als oermens achterna werd gezeten door een tijger, werd je als het goed was bang. Die angst gaf je zelfs extra kracht, zodat je nóg harder kon lopen om je vege lijf te kunnen redden. Was het gevaar dan geweken, dan was de angst meteen voorbij.

Emoties en denken

Onze huidige samenleving zit zo in elkaar dat die oerangst niet vaak meer nodig is. We zijn allang niet meer dagelijks in levensgevaar. De emoties waar we nu last van hebben, hebben vooral te maken met het feit dat wij zo goed hebben leren denken. En we kunnen ons uitstekend boos, bang, bedroefd, jaloers of kribbig denken. Denk maar eens terug aan die situaties waarin je collega je beledigde of je vader je voor gek zette en je voelt de boosheid acuut weer opkomen. En als je ’s nachts ligt te malen over de rekeningen die nog betaald moeten worden of over de vraag of die rare pijn die je af en toe hebt toch niet iets ernstigs is, dan heb je snel een hoop angst gecreëerd. En telkens als je terugdenkt aan die geliefde die jou verliet terwijl jij nog zoveel potentie zag in de relatie, kun je weer verdrietig worden. Tot je de emotie hebt verwerkt, want vanaf dat moment heb je er vrede mee en nemen je gedachten en dus je emoties het niet meer zo gemakkelijk over van je hart, ofwel je innerlijke blijheid. Op dit gebied dan, want er liggen altijd genoeg situaties op de loer waar je weer heerlijk over kunt gaan denken om zo weer een hele stroom emoties op te wekken.

Je kunt je niet blij denken

Nog een belangrijke reden waarom wij blijheid niet onder de emoties scharen: je kunt je niet blij denken. Je kunt uiteraard allerlei blije en positieve gedachtes denken die misschien even een glimlach bij je opwekken, maar het levert geen wezenlijke blijheid op. Dat komt doordat je aan de oppervlakte blijft. Je hebt misschien even een roze golfje maar de volgende golf is weer zwart. Die golven zullen altijd blijven komen en gaan, in meer of in mindere mate, maar jij kunt er wel voor zorgen dat je er sneller los van komt. En dat je steeds gemakkelijker toegang hebt tot je hart. Tot je innerlijke, blije en tevreden staat van zijn.

Als je veel met je denken bezig bent, dan ben je weinig in het NU. Tijd speelt dan een belangrijke rol. Je springt in gedachten continu heen en weer tussen heden, verleden en toekomst. En omdat we het verleden denken te kennen en de toekomst nog onzeker is, kijken we door de bril van het verleden naar de toekomst. Met andere woorden: dat wat in het verleden is gebeurd, zal zich wel herhalen. Vandaar dat je, in plaats van tevreden en blij te zijn in het nu, je druk maakt over de toekomst. Je bent bang dat je wéér niet zal worden uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek of nu al boos omdat je collega vast weer vergeten is een vergaderruimte te regelen.

Zodra je in je denken bent, ben je uit het NU en krijg je te maken met tijdsbesef.
Ook oordelen komen voort uit je denkvermogen, net als de neiging te vergelijken of dingen en mensen in te delen in hokjes. Allemaal enorme triggers voor emoties.
En vergeet ook niet de nog steeds overgewaardeerde neiging om voortdurend doelen te stellen. Een doel komt voort uit je denken en vooral als je veel waarde hecht aan het bereiken ervan, is op de weg er naartoe het risico van het ontstaan van emoties groot.

Gevoelsmens of emotiemens

‘Ik ben echt een gevoelsmens!’ Dat krijgen we regelmatig te horen. En, niet om te stigmatiseren, maar in de meeste gevallen is het een vrouw die dat zegt. Als dan de partner (man of vrouw, maakt niet uit) niet ook tot gevoelsmens is verklaard, dan is het vaak zo dat het gevoel van de betreffende vrouw als het ware heilig is verklaard in de relatie. Dat magische gevoel waar de ander niet zoveel van begrijpt, krijgt eigenlijk altijd voorrang.

Misschien herken je het. Je zegt bijvoorbeeld: ‘Zie je wel, ik wist dat dit verkeerd zou gaan, ik voelde het al aan!’ En je partner moet je wel gelijk geven, want je had het inderdaad al van tevoren gezegd.
Of je zegt: ‘Ik voel dat we dit niet moeten doen, want dat loopt verkeerd af...’
Misschien zegt je partner wel eens dat je je door je angst laat leiden, maar hij of zij is nu eenmaal geen gevoelsmens, dus hij of zij begrijpt het immers niet?

Luister je naar je hart
of naar je emoties? 

Nu kan het natuurlijk heel goed zijn dat je inderdaad vanuit je hart leeft en dingen vaak goed aanvoelt. Maar het kan ook zijn dat het een groot deel van de tijd niet je hart is, maar je emoties die je iets influisteren.
Dat je je bijvoorbeeld laat leiden door de angst dat het wel weer fout zal gaan, omdat het de vorige keer ook verkeerd afliep.
En angst is, net als alle andere emoties, een slechte raadgever.
Als angst en boosheid of andere emoties je vaak parten spelen, dan heb je alle kans dat jij op dit moment meer een emotiemens bent dan een gevoelsmens.

Misschien ben je van oorsprong wel een gevoelsmens, maar een kenmerk van luisteren naar je gevoel, is dat er geen emoties aan te pas komen. Je voelt alleen een innerlijke rust, een soort kalme blijheid, omdat je vanuit je hart weet dat je de juiste keuzes maakt.
Maar zolang je emoties je nog in de weg zitten, is het belangrijk om daarmee te leren dealen, zodat je weer echt dat gevoelsmens kunt worden dat je van oorsprong eigenlijk was.

Euforische blijheid en verliefdheid

En hoe zit het dan met euforische blijheid? Dat is toch iets anders dan een stille blijheid in je hart? Is dat dan wél een emotie? Euforische blijheid heeft inderdaad de kenmerken van een emotie: het is iets wat eruit moet. Iets wat je wilt uiten en vaak ook wilt laten zien aan je omgeving. Vaak is het een sterke reactie op één van de andere emoties (bang, boos, bedroefd). Stel dat je weken in de rats gezeten hebt omdat je bang was een ernstige ziekte te hebben en onverwacht krijg je het goede nieuws dat je kerngezond bent. Dan is je eventuele euforische blijheid een reactie op de overweldigende angst die je hebt gevoeld. Euforische blijheid ontstaat dus, net als emoties, vanuit je denken en je vermogen om te vergelijken en te oordelen (je club wordt kampioen; je wint de loterij, enzovoort). Er is een aanwijsbare reden voor je blijheid terwijl er voor die innerlijke blijheid van je hart geen reden nodig is. Het belangrijkste verschil met de andere (basis)emoties is dat je van euforische blijheid geen last hebt. Als je een uurtje behoorlijk bang, boos of bedroefd bent, dan ben je uitgeput. Terwijl je van een avondje euforische blijheid juist energie krijgt, het tilt je op.

Datzelfde geldt eigenlijk voor verliefdheid. Ook verliefdheid is anders dan die stille innerlijke blijheid. Verliefdheid bruist, dat móet eruit. Het is, net als overige emoties en de golven van de zee, een beweging naar buiten toe. Het schijnt dat wetenschappers zeggen dat verliefdheid hooguit een halfjaar duurt. Die tijd is gemiddeld nodig voor een mannetje om een vrouwtje bevrucht te hebben. En in die periode moet je natuurlijk geen genoeg krijgen van elkaar. Dan is het dus handig om even alles door een roze bril te zien. Dat heeft de natuur toch prachtig geregeld. En als je geluk hebt, blijft er na dat halve jaar iets over dat liefde heet. En dát is wel een gevoel dat diep van binnen komt. Je zou kunnen zeggen dat verliefdheid, net als de angst voor levensgevaar, een oeremotie is. Maar toch is het geen emotie waar je last van hebt, want net als euforische blijheid, tilt verliefdheid je op. Aan de andere kant: als het een hopeloze verliefdheid is, kun je er wel behoorlijk last van hebben. En dat laatste is dan weer te danken aan je vermogen om te denken, te vergelijken en te oordelen. ‘Hij of zij is voor mij bestemd maar ziet dat zelf niet in...’ En zo denk je jezelf dus weer de put in.

Er is trouwens nog iets anders wat euforische blijheid en verliefdheid onderscheidt van innerlijke blijheid. Ze zijn beide slechts tijdelijk, dus niet duurzaam aanwezig. Terwijl innerlijke blijheid er, diep onder de oppervlakte, altijd is. 

Emoties kunnen de verbinding met
je innerlijke blijheid verbreken

Emoties kunnen de verbinding met je innerlijke blijheid verbreken. Maar moet je dan een leven nastreven zonder emoties? Dat zou toch een oersaai leven zijn?
Of een leven zonder emoties saai is, dat kunnen wij niet zeggen, want zo’n leven kennen wij ook niet. Als je als mens wilt leven in deze samenleving, horen emoties erbij. Je komt dagelijks in situaties die mogelijk emoties bij je losmaken en daar is ook helemaal niets mis mee. Het gaat er vooral om dat je ermee om kunt gaan. Dat je er minder last van hebt en vooral, dat je je er minder door laat leiden. Want emoties verbreken gemakkelijk de verbinding met je innerlijke blijheid en het is de kunst om dat niet te lang te laten duren.

Vanaf het moment dat je je emoties kunt omarmen en ze kunt zien als wegwijzers naar meer balans in je leven, word je er niet meer door geplaagd.

Heb je vragen? Of wil je een afspraak maken? Vul onderstaand formulier in en we nemen contact met je op!